Avrupa çintesi (Sorex araneus), hayatta kalmak için geliştirdiği harika bir stratejiyle bilim insanlarının ilgisini çekiyor. Bu küçük göğüslü, kış aylarında organlarını ve beynini küçülterek güç tasarrufu sağlıyor. “Dehnel Fenomeni” olarak isimlendirilen bu adaptasyon, çintenin beden yükünü yaklaşık yüzde 18 oranında azaltmasına ve beyninin yüzde 25’ini küçültmesine imkan tanıyor. Lakin bahar geldiğinde, bu kayıp dokuları yine büyütüyor.
GENETİK SIRRI ÇÖZÜLDÜ
ABD, Almanya ve Danimarka’dan bir küme bilim insanı, bu fevkalâde fenomenin gerisindeki genetik düzenekleri çözmek için çintenin hipotalamusundaki gen sözlerini inceledi.
Çalışmalar, çintenin beyin küçülmesini düzenleyen beş kıymetli gen belirledi. Bu genler, hudut hücrelerindeki sinaps zarlarını düzenleyen, proteinleri geri dönüştüren ve hücre mevtini denetim eden genetik süreçleri içeriyor.
Araştırmacılar, çintenin genetik düzenlemelerle beynini küçültme ve akabinde yine büyütme yeteneğini ayrıntılı bir halde tahlil etti.
Özellikle BCL2L1 isimli genin, hücre yıkımını denetim ederek bu süreci yönettiği tespit edildi. Bu genin manipüle edilmesi, beyin hücrelerinin sağlıklı bir biçimde küçülmesini ve yine büyümesini sağlamak için değerli bir maksat olabilir.
İNSAN SIHHATİ İÇİN UMUT VERİCİ İPUÇLARI
Araştırmada ortaya çıkan genlerden kimileri, obezite ve Alzheimer üzere insan hastalıklarıyla ilişkilendirildi. Bu bulgu, memelilerde metabolik süreçler ile nörodejeneratif hastalıklar ortasındaki ilgiye dair yeni bilgiler sunuyor.
Özellikle çintenin beynini kasıtlı olarak küçültme yeteneğinin, insanlarda bilişsel gerileme ve Alzheimer üzere durumların tedavisi için umut verici ipuçları sağlayabileceği belirtiliyor.
KIŞ AYLARINDA GÜÇ TASARRUFU
Dehnel Fenomeni, çintenin kışın azalan kaynaklarla hayatta kalmasını sağlıyor. Hipotalamus, bu süreçte kritik bir rol oynuyor.
Beyin hücrelerindeki kalsiyum sinyalleri ve hücre vefat sistemleri üzere düzenlemeler, çintenin organlarını küçültmesini ve güç tasarrufu yapmasını mümkün kılıyor.